Tản Ðà Nguyễn Khắc Hiếu ( 1888-1939 )

Khác với những thi sĩ tiền chiến Việt Nam là những người của đầu thế kỷ hai mươi, Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu ( 1888-1939 ), là người của hai thế kỷ.  Bút hiệu Tản Đà được tiên sinh chọn từ tên tắt của núi Tản-viên và sông Đà-giang, vốn là quê hương của tiên sinh. Là người tiên phong trong thi đàn Việt Nam, Tản Đà tuy có  một nét thơ “phóng túng riêng” nhưng vẫn “còn giữ được của thời trước cái cốt cách vững vàng, cái phong thái thung dung...  Tiên sinh đã đi qua giữa cái hỗn độn của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ hai mươi với tấm lòng bình thản của một người thời trước.  Những nỗi chật vật của cuộc sống hàng ngày, những cảnh đời éo le thường phô bày ra trước mắt, không từng làm bợn được linh hồn cao khiết của tiên sinh.  Cái dáng điệu ngang tàng thường được thấy ở các nhà thơ xưa, ở tiên sinh không bao giờ có vẻ vay mượn.  Cái buồn chán của tiên sinh cũng là cái buồn chán của một người trượng phu.  Thở than có, nhưng không bao giờ rên rỉ” (Thi Nhân Việt Nam, 1988, trang 14). Nhân dịp Xuân về, chúng tôi xin cống hiến quý vị một bài thơ xuân chúng tôi sưu tầm được.  Bài thơ này tiên sinh viết khi tiên sinh được năm mươi tuổi, một năm trước khi tiên sinh mất.  Nào, xin mời quý vị hãy cùng chúng tôi thưởng lãm "Gặp Xuân" với Tản Đà.

Gặp Xuân (Tản Ðà) Gặp xuân ta giữ xuân chơi Câu thơ chén rượu là nơi đi về Hết xuân, cạn chén, xuân về Nghìn thu nét mực thơ đề vẫn xuân. Xuân ơi, xuân hỡi Vắng xuân lâu, ta vẫn đợi chờ mong Trải bao nhiêu ngày, tháng, hạ, thu, đông Ròng rã nỗi nhớ nhung xuân có biết Khứ tuế, xuân quy, sầu cửu biệt Kim niên, xuân đáo, khách tương phùng1 Gặp ta nay, xuân chớ lạ lùng Tóc có khác, trong lòng ta chẳng khác Kể từ thuở biết xuân bốn chín năm về trước Vẫn rượu thơ non nước thú làm vui Đến xuân nay ta tuổi đã năm mươi Tính trăm tuổi đời người ta có nửa Còn sau nữa, lại bao nhiêu xuân nữa Mặc trời cho ta chửa hỏi làm chi Sẵn rượu đào, xuân uống với ta đi Cho quen biết kể gì ai chủ khách Thiên cổ vị văn song Lý Bạch Nhất niên hà đắc lưỡng đông quân2 Dẫu trăm năm gặp gỡ đủ trăm lần Thơ với rượu cùng xuân ta cứ thế Ngoài trăm tuổi vắng ta trong trần thế Xuân nhớ ta chưa dễ biết đâu tìm Cùng nhau nay hãy uống thêm. 1 Năm ngoái xuân về, ta buồn vì phải xa cách lâu Năm nay xuân đến, ta vui mừng lại được cùng gặp. 2 Từ ngàn xưa chưa hề nghe nói có hai ông Lý Bạch Một năm sao mà có được những hai chúa Xuân.

Vũ Đình Liên ( 1913-1996 )

Vũ Đình Liên sinh quán ở Hà Nội, học ở trường Bảo Hộ và trường Luật. Ngoài các nghề dậy học, quản lý tờ báo Tinh Hoa, chủ trương tờ Revue Pédagogique, tham tá Thương Chính Hà Nội; ông còn viết văn và làm thơ. Thơ của ông được đăng trên các tờ Phong Hoá, Loa, Phụ Nữ Thời Đàm, và Tinh Hoa. Nhà thơ tiền chiến Vũ Đình Liên qua đời ngày 20-1-1996 tại Việt Nam, để lại một kiệt tác bất hủ với thời gian, đó là bài thơ “Ông Đồ” được sáng tác trước năm 1937 là năm ông giã từ thi đàn (năm đó ông mới 24 tuổi). Có lần, để giải thích cho việc từ giã thi đàn ở tuổi còn quá trẻ, trong một bức thư đề ngày 9-1-1941 gởi cho Hoài Thanh và Hoài Chân, đồng tác giả quyển Thi Nhân Việt Nam, Vũ Đình Liên đã viết, “Tôi bao giờ cũng có cái cảm tưởng là không đạt được ý thơ của mình. Cũng vì không tin thơ tôi có một chút giá trị nên đã lâu tôi không làm thơ nưã” (Thi Nhân Việt Nam, 1988, trang 74-75). Bài thơ “Ông Đồ” là một bức tranh, một bức tranh buồn: buồn cho một thời đại vàng son của nền Nho học Việt Nam đang tàn lụi mà ông đồ là người tiêu biểu. Cũng trong bức thư đề ngày 9-1-1941 ở trên, Vũ Đình Liên đã viết, “Ông chính là cái di tích tiều tụy đáng thương của một thời tàn.” Mới đây mà đã bẩy mươi năm từ ngày bài thơ “Ông Đồ” lần đầu tiên xuất hiện trên báo Tinh Hoa. Bẩy mươi năm trôi qua, khoảng thời gian đủ cho một kiếp người trở về với cát bụi, vậy mà đã bẩy mươi năm cho một bài thơ, một hình ảnh cũ của nền Nho học Việt Nam, hình ảnh của Ông Đồ, vẫn lưu giữ trong tâm trí của biết bao nhiêu người. Cách đây hơn 64 năm (vào tháng 9 năm 1941), nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã gọi bài thơ “Ông Đồ” là một kiệt tác (Thi Nhân Việt Nam, 1988, trang 73). Thời gian cùng những người yêu thơ đã chứng minh cho nhận xét của Hoài Thanh. Và, mỗi lần Xuân về Tết đến, bài thơ “Ông Đồ” của Vũ Đình Liên lại được trân trọng đăng lại trên các báo xuân, như nhắc lại một áng thơ bất hủ, một bóng hình cũ đã từng ngự trị rất lâu trong dĩ vãng của nền Nho học Việt Nam.

Ông Đồ - (Vũ Đình Liên) Mỗi năm hoa đào nở Lại thấy ông đồ già Bày mực tàu giấy đỏ Bên phố đông người qua. Bao nhiêu người thuê viết Tấm tắc ngợi khen tài “Hoa tay thảo những nét, Như phượng múa rồng bay.” Nhưng mỗi năm mỗi vắng Người thuê viết nay đâu? Giấy đỏ buồn không thấm Mực đọng trong nghiên sầu... Ông đồ vẫn ngồi đấy Qua đường không ai hay Lá vàng rơi trên giấy Ngoài giời mưa bụi bay. Năm nay hoa đào nở Không thấy ông đồ xưa Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ?

Đoàn Văn Cừ ( 1913-2004 )

	Nhà thơ Đoàn Văn Cừ, hội viên Hội Nhà Văn Việt Nam - tác giả rất nổi tiếng của những bài thơ viết theo lối miêu tả hiện thực đồng quê, nhất là những bài miêu tả ngày Tết ở miền quê Bắc bộ - đã từ trần lúc 17g15 ngày 27.6.2004 tại quê nhà Nam Định, đại thọ 92 tuổi. Nhà thơ đã tự nói về mình, về thơ ca: “Ngót 60 năm cầm bút, tôi chỉ có một ước mơ khiêm tốn: Trong thơ góp một đường cày, Nước non gieo hạt mong ngày nở hoa.” Theo Hoài Thanh, nhà phê bình văn học nổi tiếng Việt Nam trong quyển Thi Nhân Việt Nam, 1988, trang 187-188: "Những hình ảnh cuộc đời Việt Nam xưa còn lưu lại trong thời nay chẳng bao lâu sẽ mất hết. Nếu ta không gấp gấp ghi chép thì rồi chẳng còn biết tìm kiếm vào đâu... Những bức tranh trong thơ Đoàn Văn Cừ không phải chỉ đơn sơ vài nét như các bức tranh của Á đông. Bức tranh nào cũng đầy rẫy sự sống và rộn rịp những hình sắc tươi vui. Mỗi bức tranh là một thế giới linh hoạt. Người xem tranh hoa mắt vì những nét những màu hình như rối rít cả lại; nhưng nhìn kỹ thì màu nào nét nào cũng ngộ nghĩnh vui vui... Và bao giờ những câu cuối của bài thơ đều khép lại một thế giới và mở ra một thế giới: khép một thế giới thực và mở một thế giới mộng. Cảnh trước mắt vừa tan thì tình trong lòng cũng vừa nhóm. Mắt ta không thấy gì nữa nhưng lòng ta bỗng bâng khuâng.” Và Hoài Thanh bảo: "Nghĩ đến Đoàn Văn Cừ là tôi lại nghĩ đến Tết. Cái tên Đoàn Văn Cừ trong trí tôi đã lẫn với màu bánh chưng, mùi thuốc pháo, vị mứt gừng. Cứ mỗi lúc Xuân về người lại gửi trên báo một chuỗi cười ngũ sắc. Tiếng cười ta còn nghe văng vẳng thì người đã biến đâu rồi và ta đành chờ mùa Xuân khác... (Tháng 10 năm 1941)” Trong dòng thơ đồng quê VN, Hoài Thanh đã chọn Đoàn Văn Cừ bốn bài, bằng với Anh Thơ và hơn Bàng Bá Lân hai bài với lời nhận xét tinh tế và chính xác: "Nhưng đời sống ở đồng quê có một nhịp nhàng riêng, thể văn tiểu thuyết không diễn ra được. Phải có thơ. Trong các nhà thơ đồng quê, không ai có ngòi bút dồi dào mà rực rỡ như Đoàn Văn Cừ..." Theo báo Lao Động đăng sau ngày nhà thơ mất, “Hoài Thanh bảo ‘Nghĩ đến Đoàn Văn Cừ là tôi lại nghĩ đến Tết.’ Hỡi ôi, Tết bây giờ đã khác và sẽ khác dù cũng như Hoài Thanh, ‘ta đành chờ mùa Xuân khác,’ nhưng mãi mãi không bao giờ còn có những bài thơ níu giữ những mùa xuân của làng quê Bắc Việt hay như thế của Đoàn Văn Cừ. Những mùa xuân ấy đã xa xưa và Đoàn Văn Cừ cũng đã vào cõi xa xưa...” Nhà thơ của Tết, của thôn quê miền Bắc không còn nữa, nhưng thơ của ông thì sống mãi theo thời gian. Thơ của ông là những bức tranh, những tài liệu quý giá, sống động, cô đọng nhưng đầy đủ nhất về Tết và những phong tục cổ truyền của những đám hội, đám rước trong những ngày xuân ở miền Bắc xa xưa. Và cứ mỗi năm khi Xuân về Tết đến, thơ ông lại được trang trọng đăng trên các tờ báo văn học Việt Nam cho người yêu thơ thưởng lãm. Đoàn Văn Cừ, Nhà Thơ Của Thôn Quê Thơ tả cảnh, nhất là cảnh Tết ở thôn quê miền Bắc xa xưa của Đoàn Văn Cừ rất gợi thanh, gợi hình, gợi sắc, và gợi tình, một thứ tình chân chất mộc mạc đậm nét thôn quê, tài tình đến nỗi nhà phê bình văn học khó tính Hoài Thanh đã phải khen “Cảnh trước mắt vừa tan thì tình trong lòng cũng vừa nhóm. Mắt ta không thấy gì nữa nhưng lòng ta bỗng bâng khuâng.” Vì vậy, người sưu tầm thơ, vốn rất thích thơ và nhân cách Đoàn Văn Cừ, xin giới thiệu sau đây một bài viết của Nguyễn Đức Mậu về Đoàn Văn Cừ, nhà thơ của thôn quê, được đăng trên báo Nhân Dân ở Việt Nam trong dịp Tết Nguyên Đán 2005 vừa qua. Mỗi năm vào dịp Tết, nhớ nhà thơ của thôn quê Nhà thơ Đoàn Văn Cừ Lần cuối cùng, tôi gặp nhà thơ Ðoàn Văn Cừ khi ông đã bước sang tuổi 91, người gầy mảnh, lưng còng, riêng mái tóc vẫn còn đen nhánh. Một buổi sáng, ông đang ngồi trước một xếp phong bì và một số bài thơ, câu đối.   Ông bảo tôi rằng ông đang chuẩn bị bài cho báo Tết. Ông hay gửi câu đối cho báo Nhân Dân, Văn Nghệ Quân Đội, thơ ngắn cho báo Sài Gòn Giải Phóng. Ông hóm hỉnh nói về khoản tiền nhuận bút: "Báo Tết trả nhuận bút cao, có khi mấy trăm nghìn đồng một bài thơ. Nếu tính ra thóc thì được nhiều lắm. Mình già rồi, lối viết không mới, quý báo nào chiếu cố thì in cho mình". Ở Văn Nghệ Quân Đội, người thân thiết với Ðoàn Văn Cừ là nhà thơ Vũ Cao. Mỗi năm, cứ vào dịp giáp Tết, nhà thơ Vũ Cao thường nhận được thư chúc Tết và mấy câu thơ cảm tác về mùa xuân của Ðoàn Văn Cừ. Những chữ có vẻ cũ như: Xuân hồng, Xuân chín, Xuân xanh, Xuân tươi... Ðoàn Văn Cừ vẫn thường hay dùng. Vâng, ông là nhà thơ của những sắc mầu. Sắc mầu trong thơ ông dường như càng ngày càng nhiều, dù ông đã có tới hơn 70 năm... cầm bút. Nhiều lúc, tôi có ý nghĩ ông là người từ rất xa xưa. Xa xưa từ cách nhìn, cách cảm, từ khuôn mặt, dáng người. Xa xưa từ nét chữ nắn nót, trang nghiêm khuôn thước của một người vốn đã từng là hương sư (thầy giáo làng). Xa xưa từ dòng địa chỉ ông vẫn quen viết ở cuối thư: Ðoàn Văn Cừ, Thảo Lư, Sông Ngọc. Tôi nhớ như in nét chữ của ông, nhớ cả những lời ông thường hay gửi về ban biên tập: "Kẻ sĩ thờ nước lấy phục vụ đại nghĩa làm lẽ sống, sự nghiệp hiếu trung quên năm tháng làm tuổi thọ... Kính mong tấc thành được tòa soạn nhiệt tình thu nhận và tùy nghi sử dụng vào thời điểm thích hợp..." Dù là bậc tiền bối nổi tiếng, dù là nhà thơ lão thành rất đáng kính trọng nhưng lời lẽ ông viết thật nhũn nhặn, khiêm nhường. Không ngờ có một buổi sáng, tôi được ngồi trong gian nhà ông, trò chuyện cởi mở cùng ông trong không khí ấm áp thân tình. Ðoàn Văn Cừ tai nặng, khó nghe nên muốn hỏi gì ông tôi phải ghi ra giấy. Tuy nhiên, ông nói chuyện với tôi thật khúc triết, hóm hỉnh, đôi lúc cao hứng ông đọc liền một đoạn văn, đoạn thơ bằng tiếng Pháp, đọc rồi dịch nghĩa. Ðoàn Văn Cừ khoe rằng, hồi trẻ ông là người khá đẹp trai, ông dạy học và làm thơ. Tôi mạnh dạn hỏi ông về tình yêu thời trai trẻ, ông chỉ cười. Ngừng một lát, ông đọc cho tôi nghe chân dung thuở trước ông tự họa về mình: Anh ấy mày xanh, mắt sáng ngời Môi hồng má thắm, nụ cười tươi... Chân dung Ðoàn Văn Cừ tự họa cũng mang đầy mầu sắc. Ðó là hình ảnh Ðoàn Văn Cừ năm hai mươi tuổi, một chàng trai, một hương sư. Cũng bằng những câu thơ dễ nhớ, dễ thuộc, Ðoàn Văn Cừ phác họa đậm nét hình ảnh người mẹ ở nơi thôn dã: Thúng cắp ngang hông, nón đội đầu Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu Trông u chẳng khác thời con gái Mắt sáng môi hồng, má đỏ au. Tôi đọc nhiều câu của Ðoàn Văn Cừ tả người, tả cảnh, câu nào cũng như nét vẽ tươi rói, thấm đậm mầu sắc. Làm sao quên được những nét họa tài tình ông tả một đám người trong bài Chợ Tết, mỗi người một đường nét chấm phá: Anh hàng tranh kĩu kịt quẩy đôi bồ Tìm đến chỗ đông người ngồi giở bán Một thầy khóa gò lưng bên cánh phản Tay mài nghiên hý hoáy viết thơ xuân Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ Nước thời gian gội tóc trắng phau phau Có thể nói Chợ Tết là một bức tranh được vẽ bằng những câu thơ tả chân tài hoa. Những câu thơ nối nhau, cảnh và người, người và cảnh hòa quyện làm nên một bức vẽ liên hoàn rực rỡ mầu sắc. Ðọc thơ ông, tôi ước mình là một họa sĩ tả chân, họa lại những gì ông đã viết. Song tôi biết, mình sẽ bất lực và thất bại khi chỉ là người vẽ lại thơ ông, bởi kẻ hậu sinh tôi đâu có được những cảm nhận, rung động như cái thời ông đã sống. Ngôi nhà ở sông Ngọc "thảo lư" của nhà thơ Ðoàn Văn Cừ cũng giống như bao ngôi nhà ở vùng quê miền bắc. Con đường quê vương vương mùi rơm rạ, những hàng tre xanh đong đưa trong gió. Vẳng đâu đây có tiếng vịt gọi đàn trên bờ mương và tiếng gà trưa vọng sang từ nhà hàng xóm. Khi tôi dìu nhà thơ Ðoàn Văn Cừ ra sân chụp ảnh, ông cười, cái cười nhân hậu pha chút ngậm ngùi: "Tôi già rồi, yếu lắm rồi, sắp sửa đi rồi. Ðã già có giấu giếm, có nói dối cũng không được..." Không ngờ lời ông nói cũng là lời nhắn gửi cuối cùng với chúng tôi. Không ngờ bức ảnh chụp chung với ông cũng là bức ảnh cuối cùng tôi có được... Ðến bây giờ tôi vẫn có cảm giác rằng, Ðoàn Văn Cừ như chưa từ giã cõi đời này, ông vẫn còn ẩn mình ở một ngôi nhà nào bên sông Ngọc. Rồi mỗi năm vào dịp Tết, trong hàng nghìn người kéo nhau về cái chợ vùng thôn quê, tôi vẫn thấy thấp thoáng hình bóng ông. NGUYỄN ÐỨC MẬU ************************************ Xin kính mời quý vị hãy cùng chúng tôi thưởng thức sau đây hương vị Chợ Tết, Tết, Tết Quê Bà, Chơi Xuân, Đám Hội, Đám Cưới Mùa Xuân và Đường Về Quê Mẹ của thôn quê miền Bắc xa xưa (từ Xuân 1941 trở về trước, theo Hoài Thanh trong Thi Nhân Việt Nam) qua thơ Đoàn Văn Cừ. Trước tiên là bài “Chợ Tết.” “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ, biết bao hình ảnh trong một bức tranh tổng thể về một phiên chợ Tết ở làng quê Việt Nam. Trẻ nhỏ, người già, các cô thiếu nữ, những chàng trai, mẹ-con, chị-em..., họ nói cười, bày hàng, ngắm nhìn, chọn hàng, trả giá, í ới gọi nhau...  Trong phiên chợ ấy hầu như chẳng vắng một ai, không thiếu một màu sắc nào; thậm chí cả “cụ Lý,” một chức sắc của làng quê thời xưa ấy cũng chen chân trong phiên chợ, để đến nỗi “Khăn trên đầu đương chít cũng bung ra” và ở đấy còn có cả những con trâu, con bò, lợn, gà, gạo nếp, cam vàng, tranh Tết... Tất cả hòa vào nhau tạo nên bức tranh thanh bình, yên ả, một bức tranh thơ sống động (Bùi Nguyễn Trường Kiên http://nguoivienxu.vietnamnet.vn/butviet/2005/02/374005)
	Chợ Tết - (Đoàn Văn Cừ) Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà gianh Trên con đường viền trắng mép đồi xanh Người các ấp tưng bừng ra chợ Tết Họ vui vẻ kéo hàng trên cỏ biếc, Những thằng cu áo đỏ chạy lon ton Vài cụ già chống gậy bước lom khom Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau Sương trắng dỏ đầu cành như giọt sữa Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh Người mua bán ra vào đầy cổng chợ Con trâu đứng vờ dim hai mắt ngủ Để lắng nghe người khách nói bô bô Anh hàng tranh kĩu kịt quẩy đôi bồ Tìm đến chỗ đông người ngồi giở bán Một thầy khóa gò lưng trên cánh phản Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ Nước thời gian gội tóc trắng phau phau Chú hoa man đầu chít chiếc khăn nâu Ngồi xếp lại đống hàng trên mặt chiếu Áo cụ Lý bị người chen lấn kéo Khăn trên đầu đương chít cũng bung ra Lũ trẻ con mải ngắm bức tranh gà Quên cả chị bên đường đang đứng gọi Mấy cô gái ôm nhau cười rũ rượi Cạnh anh chàng bán pháo dưới cây đa Những mẹt cam đỏ chót tựa son pha Thúng gạo nếp đong đầy như núi tuyết Con gà sống mào thâm như cục tiết Một người mua cầm cẳng dốc lên xem... Chợ tưng bừng như thế đến gần đêm Khi chuông tối bên chùa văng vẳng đánh Trên con đường đi các làng hẻo lánh Những người quê lũ lượt trở ra về Ánh dương vàng trên cỏ kéo lê thê Lá đa rụng tơi bời quanh quán chợ...
	Tết (Đoàn Văn Cừ, 1939) Sáng hôm mồng một Tết Đèn nến thắp xong rồi Bà tôi ngồi trong ổ Mặc áo đỏ cho tôi Ông tôi vừa thức dậy Nằm ngó cổ trông ra Trên ngọn cây đèn bóng Trời lất phất mưa sa Giờ lâu tràng pháo chuột Đì đẹt nổ trên hè Con gà mào đỏ chót Sợ hãi chạy le te Cây nêu trồng ngoài ngõ Soi bóng dưới lòng ao Chùm khánh sành gặp gió Kêu lính kính trên cao Từ khi ông tôi mất Bà tôi đã qua đời Tôi mỗi ngày mỗi lớn Nên chẳng thấy gì vui Tết đến tôi càng khổ Tôi nhớ bức tranh gà Chiếc phong bao giấy đỏ Bánh pháo tép ba xu
	Tết Quê Bà - (Đoàn Văn Cừ, 1941) Bà tôi ở một túp nhà tre Có một hàng cau chạy trước hè Một mảnh vườn bên rào giậu nứa Xuân về hoa cải nở vàng hoe Gạo nếp ngày xuân gói bánh chưng Cả đêm cuối chạp nướng than hồng Quần đào, áo đỏ, tranh gà lợn Cơm tám, dưa hành, thịt mỡ đông
	Chơi Xuân - (Đoàn Văn Cừ, 1941) Ngày xuân trẻ bức tranh gà Cụ già quần nhiễu đỏ lòa sang nhau Đàn ông khăn nhiễu đội đầu Đôi giày da láng, khăn trầu đỏ loe Đàn bà yếm đậu vàng hoe Hàm răng đen nhức, váy lê thẹn thùng Đám "quay đất" họp đang đông Tiếng cười nắc nẻ vang trong góc lều Hiu hiu trời tắt nắng chiều Chõ xôi trong bếp phì phèo lên hơi Bàn thờ hương cháy tỏa mùi Từng tràng pháo chuột nổ dài trong khuya
	Ðám Hội (Đoàn Văn Cừ) Mùa xuân ấy, ông tôi lên tận tỉnh Ðón tôi về xem hội ở làng bên Suốt ngày đêm chuông trống đánh vang rền Người lớn, bé mê man về hát bội Những thằng cu tha hồ khoe áo mới Và tha hồ nô nức kéo đi xem Các cụ già uống rượu mãi gần đêm Tổ tôm điếm chơi đều không biết chán Những con bé áo xanh đòi chị ẵm Ðể đi theo đám rước lượn quanh làng Các bà đồng khăn đỏ chạy loăng quăng Ðón các khách thập phương về dự hội Một chiếc kiệu đương đi dừng bước lại Rồi thình lình quay tít mãi như bay Một bà già kính cẩn chắp hai tay Ðứng vái mãi theo đám người bí mật Trên bãi cỏ dưới trời xuân bát ngát Một chị đương đu ngửa tít trên không Cụ lý già đứng lại ngửng đầu trông Mắt hấp háy nhìn qua đôi mục kỉnh Mấy cô gái nép gần hai chú lính Má đỏ nhừ bẽn lẽn đứng ôm nhau Chiếc ô đen lẳng lặng tiến ra cầu Tìm đến chiếc san màu bay trước gió Bác nhà quê kiễng chân nhìn ngấp ngó Rồi reo lên cho ai nấy cùng trông Ðoàn trải dài vùn vụt giữa dòng sông Người lố nhố chèo trên làn nước lạnh Bọn đô vật trước đình thi sức mạnh Mình cởi trần gân cốt nổi như lươn Tiếng reo hò khuyến khích dậy từng cơn Lấn tiếng trống bên đường khua rộn rã Bên mấy chiếc khăn vuông hình mỏ quạ Ðứng chen vào chiếc mũ trắng nghênh ngang Bọn trai quê bá cổ cạnh cô hàng Vờ mua bán để tìm câu chuyện gẫu Một chú xẩm dạo đàn bên chiếc chậu Mắt lờ mờ nghe ngóng tiếng gieo tiền Thằng bé em đòi mẹ bế lên đền Xem các cụ trong làng ra cử tế Tiếng chiêng trống chen từng hồi lặng lẽ Những bóng người trịnh trọng khẽ đi lên Những cánh tay áo thụng vái mơ huyền Ðang diễn lại cả một thời quá khứ Mà đất nước non sông cùng cây cỏ Còn thuộc quyền sở hữu của Linh thiêng Khi tế xong một cụ đứng trên thềm Giơ bánh pháo cho người kia lại đốt Bọn trai gái đứng xem đều chạy rạt Một thằng cu sợ hãi khóc bi be Người đi xem nhiều bọn đã ra về... Trên đường vắng lá đề rơi lác đác Ốc xa rúc từng hồi trong xóm mạc Trời đỏ hồng sau những trái đồi xanh Ðàn chim hôm nhớn nhác gọi trên cành Vệt tháp trắng in dài trên đồng vắng Tiếng chuông tối nhặt khoan trong yên lặng Lẫn trống chèo văng vẳng phía làng xa Của đám dân nô nức dưới trăng tà...
	Đám Cưới Mùa Xuân - (Đoàn Văn Cừ) Ngày ửng hồng sau màn sương gấm mỏng Nắng dát vàng trên bãi cỏ non xanh Dịp cầu xa lồng bóng nước long lanh Đàn cò trắng dăng hàng bay phất phới Trên cành cây bỗng một con chim gọi Lũ người đi lí nhí một hàng đen Trên con đường cát trắng cỏ lam viền Họ thong thả tiến theo chiều gió thổi Dưới bầu trời trong veo không mảy bụi Giữa cánh đồng phơn phớt tựa màu nhung Một cụ già râu tóc trắng như bông Mặc áo đỏ cầm hương đi trước đám Dăm sáu cụ áo mền bông đỏ sẫm Quần nâu hồng chống gậy bước theo nhau Hàng ô đen thong thả tiến lên sau Kế những chiếc mâm đồng che lụa đỏ Bọn trai tơ mặt mày coi hớn hở Quần lụa chùng, nón dứa, áo sa huê Một vài bà thanh lịch kiểu nhà quê Đầu nón nghệ, tay cầm khăn mặt đỏ Bà cụ lão lom khom bên cháu nhỏ Túi đựng trầu chăm chắm giữ trong tay Thằng bé em mẹ ẵm, má hây hây Đầu cạo nhẵn, áo vàng, quần nâu sẫm Cô bé để cút chè người xẫm mẫm Đi theo bà váy lĩnh, dép quai cong Một chị sen đầu đội chiếc khăn hồng Đặt trên cái hòm da đen bóng lộng Người cô dâu hôm nay coi choáng lộn Vành khuyên vàng, áo mớ, nón quai thao Các bạn cô bằng tuổi cũng xinh sao Hai má thắm, ngây thơ nhìn trời biếc Dăm bảy cô phủ mình trong những chiếc Áo đồng lầm, yếm đỏ, thắt lưng xanh Một lúc sau đi tới chỗ vòng quanh Nếp chùa trắng in hình trên trời thẳm Thì cả bọn dần dần cũng khuất lẩn Sau trái đồi lấp lánh ánh sương ngân Chỉ còn nghe văng vẳng tiếng chim xuân Ca ánh ỏi trên cành xanh tắm nắng...
	Ðường Về Quê Mẹ (Đoàn Văn Cừ) U tôi ngày ấy mỗi mùa xuân Dặm liễu mây bay sắc trắng ngần Lại dẫn chúng tôi về nhận họ Bên miền quê ngoại của hai thân Tôi nhớ đi qua những rặng đề Những dòng sông trắng lượn ven đê Cồn xanh, bãi tía kề liên tiếp Người xới cà, ngô rộn bốn bề Thúng cắp bên hông, nón đội đầu Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu Trông u chẳng khác thời con gái Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au Chiều mát, đường xa nắng nhạt vàng Ðoàn người về ấp gánh khoai lang Trời xanh cò trắng bay từng lớp Xóm chợ lều phơi xác lá bàng Tà áo nâu in giữa cánh đồng Gió chiều cuốn bụi bốc sau lưng Bóng u hay bóng người thôn nữ Cúi nón mang đi cặp má hồng Tới đường làng gặp những người quen Ai cũng khen u nết thảo hiền Dẫu phải theo chồng thân phận gái Ðường về quê mẹ vẫn không quên
	Trăng Hè (Đoàn Văn Cừ) (Do bởi nghệ thuật tả cảnh bằng thơ của thi sĩ Đoàn Văn Cừ quá tài tình và điêu luyện,chúng tôi xin đăng thêm trong bộ sưu tập thơ Xuân này bài thơ “Trăng Hè” của thi sĩ mặc dù tựa đề “Trăng Hè” không liên quan gì đến mùa Xuân, với chủ đích giữ lại toàn bộ thơ sưu tập của thi sĩ như một bộ sưu tập thi phẩm quý giá). Tiếng võng trong nhà kẽo kẹt đưa Đầu thềm con chó ngủ lơ mơ Bóng cây lơi lả bên hàng dậu Đêm vắng, người im, cảnh lặng lờ Ông lão nằm chơi ở giữa sân Tàu cau lấp loáng ánh trăng ngân Thằng cu đứng vịn bên thành chõng Ngắm bóng con mèo quyện dưới chân Bên giếng, dăm cô gái xứ quê Từng đàn vui vẻ rủ nhau về Trên vai nặng trĩu đôi thùng nước Kĩu kịt đi vào lối cổng tre Trong xóm giờ lâu quá nửa đêm Tiếng chày giã gạo đã ngừng im Trăng tà hạ xuống ngang đầu núi Đom đóm bay qua dải nước đen Tiếng ốc trên chòi rúc thiết tha Gió bay cót két rặng tre già Sao trời từng chiếc rơi thành lệ Sương khói bên đồng ủ bóng mơ

Nguyễn Bính ( 1918-1966 )

	Nguyễn Bính ( 1918-1966 ), thuở nhỏ tên là Nguyễn Trọng Bính; thời ở Nam Bộ, để tránh sự lôi thôi của chính quyền thực dân Pháp, đã sửa thành Nguyễn Bính Thuyết, xuất hiện trên văn đàn với bút danh Nguyễn Bính, sinh quán tại thôn Thiện Vịnh, xã Đồng Đội, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định trong một gia đình nhà nho nghèo. Thuở bé, Nguyễn Bính học ở nhà với cha là ông đồ Nguyễn Đạo Bỉnh, sau được cậu ruột là ông Bùi Trịnh Khiêm (một người đã tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, từng bị chính quyền bảo hộ đưa về quản thúc ở quê) nuôi dạy. Nguyễn Bính mồ côi mẹ khi ông vừa sinh được vài tháng, cảnh nhà lại quá túng thiếu, nên ngay từ khi mới hơn mười tuổi, Nguyễn Bính đã phải rời quê, theo người anh cả là Nguyễn Mạnh Phác (Trúc Đường) ra Hà Đông, Hà Nội kiếm sống. Nguyễn Bính làm thơ khá sớm, bài thơ được đăng báo đầu tiên là bài Cô Hái Mơ. Năm 1937, Nguyễn Bính gởi tập thơ Tâm Hồn Tôi dự thi và đã được giải thưởng của Tự Lực Văn Đoàn. Từ đó ông liên tiếp có thơ in trên rất nhiều báo. Trong ba năm, từ 1940 đến 1942, Nguyễn Bính cho ra mắt bạn đọc khắp Bắc Trung Nam bẩy tập thơ. Với những thi phẩm đó, đặc biệt là Lỡ Bước Sang Ngang, Tâm Hồn Tôi, Mười Hai Bến Nước, Nguyễn Bính đã nhanh chóng được nhiều độc giả khắp nơi yêu mến. Theo Tự Điển Văn Học của nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội xuất bản năm 1984, “Trong khi phần lớn các thi sĩ thơ mới chịu ảnh hưởng của văn học phương Tây thì Nguyễn Bính vẫn tha thiết với điệu thơ dân tộc, với lối ví von duyên dáng ý nhị mà mộc mạc của ca dao, nên thơ ông được nhiều người yêu thích... Thơ Nguyễn Bính đã đem lại cho thơ mới ít nhiều màu sắc, hình ảnh, hương vị quê hương xa xưa.” Đặc biệt, một số thơ của Nguyễn Bính như bài Cô Hái Mơ, Thoi Tơ, Ghen, và Chân Quê đã được phổ thành nhạc, mà trong đó, bài Cô Hái Mơ đã là nhạc phẩm đầu tay của nhạc sĩ Phạm Duy. Nhân dịp Xuân về, chúng tôi xin đăng lại trên diễn đàn này 5 bài thơ có chữ “xuân” của thi sĩ Nguyễn Bính để tất cả chúng ta cùng thưởng lãm trong những ngày xuân. Đó là: Mưa Xuân, Xuân Về, Thơ Xuân, Mùa Xuân Xanh, và Xuân Tha Hương
	Mưa Xuân - (Nguyễn Bính) Em là con gái trong khung cửi Dệt lụa quanh năm với mẹ già Lòng trẻ còn như cây lụa trắng Mẹ già chưa bán chợ làng xa Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay Hoa soan lớp lớp rụng vơi đầy Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay” Lòng thấy giăng tơ một mối tình Em ngừng thoi lại giữa tay xinh Hình như hai má em bừng đỏ Có lẽ là em nghĩ đến anh Bốn bên hàng xóm đã lên đèn Em ngửa bàn tay trước mái hiên Mưa thấm bàn tay từng chấm lạnh “Thế nào anh ấy chả sang xem!” Em xin phép mẹ vội vàng đi Mẹ bảo xem về kể mẹ nghe Mưa bụi nên em không ưót áo Thôn Đoài cách có một thôi đê Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm Em mải tìm anh chả thiết xem Chắc hẳn đêm nay giường cửi lạnh Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em Chờ mãi anh sang anh chả sang Thế mà hôm nọ hát bên làng Năm tao bẩy tuyết anh hò hẹn Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng! Mình em lầm lũi trên đường về Có ngắn gì đâu một dải đê! Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay Hoa soan đã nát dưới chân giầy HộI chèo làng Đặng về ngang ngõ Mẹ bảo: “Mùa xuân đã cạn ngày” Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày! Bao giờ em mới gặp anh đây? Bao giờ chèo Đặng đi ngang ngõ Để mẹ em rằng hát tối nay?
	Xuân Về (Nguyễn Bính) Đã thấy xuân về với gió đông Với trên màu má gái chưa chồng Bên hiên hàng xóm cô hàng xóm Ngước mắt nhìn giời đôi mắt trong Từng đàn con trẻ chạy xum xoe Mưa tạnh giời quang nắng mới hoe Lá nõn nhành non ai tráng bạc Gió về từng trận gió bay đi Thong thả dân gian nghỉ việc đồng Lúa thì con gái mượt như nhung Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng Trên đường cát mịn một đôi cô Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dắt bà già tóc bạc Tay lần tràng hạt miệng nam mô
	Thơ Xuân (Nguyễn Bính) Đây cả mùa xuân đã đến rồi Từng nhà mở cửa đón vui tươi Từng cô em bé so màu áo Đôi má hồng lên nhí nhảnh cười Và tựa hoa tươi cánh nở dần Từng hàng thục nữ dậy thì xuân Đường hương thao thức lòng quân tử Vó ngựa quen rồi ngõ ái ân Từng gã thư sinh biếng chải đầu Một mình mơ ước chuyện mai sau Lên kinh thi đỗ làm quan Trạng Công chúa cài trâm thả tú cầu Có những ông già tóc bạc phơ Rượu đào đôi chén bút đề thơ Những bà tóc bạc hiền như Phật Sắm sửa hành trang trẩy hội chùa Pháo nổ đâu đây khói ngợp trời Nhà nhà đoàn tụ dưới hoa tươi Lòng tôi như cánh hoa tiên ấy Một áng thơ đề nét chẳng phai
	Mùa Xuân Xanh (Nguyễn Bính) Mùa xuân là cả một mùa xanh Giời ở trên cao, lá ở cành Lúa ở đồng tôi và lúa ở Đồng nàng và lúa ở đồng quanh Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh Tôi đợi người yêu đến tự tình Khỏi lũy tre làng tôi nhận thấy Bắt đầu là cái thắt lưng xanh
	Xuân Tha Hương (Nguyễn Bính gửi chị Trúc) Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây một tấm lòng Ôi! Chị một em, em một chị! Trời làm xa cách mấy con sông! Em đi dang dở đời mưa gió Chị ở vuông tròn phận lãnh cung! Chén rượu tha hương! Trời! Đắng lắm! Trăm hờn nghìn giận suốt mùa đông! Chiều qua nhìn ngắm hoàng hôn xuống Nhớ chị làm sao nhớ lạ lùng! Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây một tấm lòng Vườn ai thấp thoáng hoa đào nở Chị vẫn môi son? Vẫn má hồng? Áo rét ai đan mà ngóng đợi Còn vài hôm nữa hết mùa đông Cột nhà hàng xóm lên câu đối Em đọc tương tư giữa giấy hồng! Gạo nếp nơi đây sao trắng quá Mỗi ngày phiên chợ một thêm đông Thiên hạ đua nhau mà sắm Tết Một mình em vẫn cứ tay không! Vườn nhà Tết đến hoa còn nở Chị gửi cho em một cánh hồng (Tha hương chả gặp người tri kỷ Một cánh hoa tươi đỡ lạnh lòng!) Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây một tấm lòng Chao ôi! Tết đến mà không được Trông thấy quê hương thật não nùng! Ai bảo mắc duyên vào bút mực Sống đời mang lấy số long đong Người ta đi kiếm giàu sang cả Mình chỉ mơ toàn chuyện viễn vông! Em biết giàu sang đâu đến lượt Nợ đời nặng quá gỡ sao xong? Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây một tấm lòng Năm nay, ồ! Thế mà vui chán Nhưng vẫn mình em uống rượu hồng Rượu say, nhớ chị hồi con gái Thương chị từ khi chị lấy chồng! Cố nhân chẳng biết làm sao ấy Rặt những tin đồn chuyện bướm ong Thôi em chả dám đa mang nữa Chẳng buộc chân vào sợi chỉ hồng Nàng bèo bọt quá, em lăn lóc Chắp nối nhau hoài cũng uổng công (Một trăm con gái thời nay ấy Đừng nói ân tình, nói thủy chung!) Người ấy xuân già chê gối lẻ Nên người nôn nả chuyện sang sông! Đò ngang bến dọc tha hồ đấy Quý hóa gì đâu một chữ “đồng”! Vâng, em trẻ dại, em đâu dám... Thôi để người ta được kén chồng Thiếu nữ hoài xuân mơ cát sĩ Chịu làm sao được những đêm đông? (Khốn nạn, tưởng yêu thì khó chứ Không yêu thì thực dễ như không!) Chị ơi! Tết đến em mua rượu Em uống cho say thật não nùng! Uống say cười vỡ ba gian gác Ném cái chung tình xuống đáy sông! Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây cả tấm lòng Sương muối gió may rầu rĩ lắm Chỉ vài hôm nữa hết mùa đông Xuân đến cho em thêm một tuổI Thế nào em cũng phải thành công Em không khóc nữa, không than nữa Đây một bài thơ hận cuối cùng! Không than chắc hẳn hồn tươi lạI Không khóc tha hồ đôi mắt trong Chị ơi! Em cưới mùa xuân nhé Đốt pháo cho thơm với rượu hồng! Xa nhà, xa chị tuy buồn thật Cũng cố vui ngang gái được chồng Em sẽ uống say hơn mọi bận Để hồn về mãi xứ Hà Đông! Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây một tấm lòng Với lá thư này là tất cả Những lời tâm sự một đêm đông Thôn gà eo óc ngoái xa vắng Trời đất tàn canh tối mịt mùng Đêm nay em thức thi cùng nến Ai biết tình em với núi sông? Mấy sông mấy núi mà xa được Lòng chị em ta vẫn một lòng! Tết này chưa chắc em về được Em gửi về đây cả tấm lòng Cầu mong cho chị vui như Tết Tóc chị bền xanh, má dậy hồng Trong mùa nắng mới sầu không đến Giữa hội hoa tươi ấm lại lòng Chắc chị đời nao quên nhắc nhở “Xa nhà, rượu uống có say không?”

Hàn Mặc Tử ( 1912-1940 )

	Nhà thơ với cuộc đời đau thương có một không hai này tên thật là Nguyễn Trọng Trí, sinh quán Lệ Mỹ, Đồng Hới nhưng trú ngụ ở Quy Nhơn từ nhỏ. Ông nhà nghèo, cha mất sớm, học trường Quy Nhơn đến năm thứ ba, làm Sở Đạc Điền một độ, bị bệnh rồi mất việc. Ông vào Nam làm báo ít lâu lại trở về Quy Nhơn, kế đó mắc bệnh hủi, được đưa vào nhà thương Quy Hòa rồi mất ở đó. Thi phẩm tiêu biểu: Gái Quê (1936), Thơ Đường Luật, Thơ Điên (gồm ba tập: Hương Thơm, Mật Đắng, Máu Cuồng và Hồn Điên), Xuân Như Ý, Thượng Thanh Khí, và Cầm Châu Duyên. Kịch thi: Duyên Kỳ Ngộ và Quần Tiên Hội Ông làm thơ từ ngày 16 tuổi, lấy hiệu là Phong Trần rồi Lệ Thanh. Đến năm 1936, khi phụ trách tờ phụ trương văn chương báo Saigon, ông mới đổi bút hiệu là Hàn Mạc Tử. [“chàng bức rèm lạnh” hay “chàng đơn lạnh”], và sau cùng là Hàn Mặc Tử [“chàng văn chương” hay “chàng bút mực”] Trong loạt bài này, chúng tôi đã sử dụng bút danh Hàn Mặc Tử cho nhà thơ. Tuy nhiên cũng xin đưa ra đây vấn đề tranh cãi hai bút danh này cho bạn đọc tham khảo. Vì đây là một cuộc tranh cãi thú vị. Cho đến nay, những nhà sưu tầm, nghiên cứu, những người quan tâm vẫn phân thành 2 "trường phái" khác nhau: Hàn Mạc Tử và Hàn Mặc Tử. Vì thế các cuốn sách, bài báo in ra cũng chia làm 2 nhóm: nhóm Mặc và nhóm Mạc. Những "đại biểu tiên phong" cho "trường phái Mạc" có thể kể: Giáo sư Hoàng Như Mai, Giáo sư Văn Tâm, nhà sưu tầm Phạm Xuân Tuyển. Phạm Xuân Tuyển đã làm một bản thống kê những tài liệu sử dụng chữ Mạc như sau: Báo Người Mới trong các số chuyên đề về Tử năm 1941, Trần Thanh Mại trong cuốn sách viết về Tử năm 1942, Hoài Thanh - Hoài Chân trong Thi nhân Việt Nam năm 1942, Phó tiến sĩ Phùng Quý Nhâm trên Kiến Thức Ngày Nay số 47, giáo sư Hà Minh Đức trong Tổng tập Văn học Việt Nam số 27, giáo sư Lê Đình Kỵ trong Thơ Mới - Những bước thăng trầm - 1993, giáo sư Vũ Ngọc Khánh trong tập Thơ tình yêu - 1995, giáo sư Hà Vinh - Khoa tiếng Việt - Đại học Tổng hợp Hà Nội trong Tạp chí Văn Học - 1995, giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh - Phó tiến sĩ Trần Đăng Xuyền trong sách Những bài văn hay và khó - 1995... Còn những người theo "trường phái Mặc" gồm những ai? Có lẽ hai người quan trọng nhất là Nguyễn Bá Tín, em ruột nhà thơ và Quách Tấn, bạn thân nhà thơ. Nguyễn Bá Tín đã dùng Mặc trong hai cuốn sách quan trọng của mình, cuốn Hàn Mặc Tử anh tôi - 1991 và Hàn Mặc Tử trong riêng tư - 1994. Quách Tấn cũng dùng Mặc trong Bóng ngày qua - 2000. Những người khác có thể kể: Chế Lan Viên trong Tuyển tập Hàn Mặc Tử - 1987, Lữ Huy Nguyên trong Hàn Mặc Tử thơ và đời - 1994, Trần Thị Huyền Trang trong Hàn Mặc Tử hương thơm và mật đắng, Vương Trí Nhàn trong Hàn Mặc Tử - Hôm qua và hôm nay... Nguyễn Bá Tín cho biết, bút danh Hàn Mặc Tử đã có trước, còn bút danh Hàn Mạc Tử chỉ là bạn bè đặt cho để trêu đùa: "Có nhiều hôm anh ngồi thừ trên chiếc ghế mây, nhìn qua bức mành tre sáo trước cửa, đợi chị Cúc đi ngang qua, trông anh đến thiểu não. Chị Cúc biết điều đó, về sau kể với con gái chị Như Lễ rằng: Nghĩ tội nghiệp anh quá. Bạn bè đến chơi trông thấy anh ngồi buồn bã như kẻ thất tình, nên thường trêu cợt anh là con người sau bức rèm lạnh và gọi đùa anh là Hàn Mạc Tử. Chữ Hàn ở đây có nghĩa là lạnh và chữ Mạc không dấu là bức màn. Hai chữ Hàn Mạc là bức rèm lạnh. Anh chỉ cười, không nói gì, cũng không để ý đến nữa. Mãi về sau khi anh qua đời còn nhiều người vẫn tưởng lầm bút hiệu của anh là Hàn Mạc Tử". Ông Tín cho biết, Tử vốn rất ngưỡng mộ triết gia Mặc Dịch thời Chiến Quốc, nổi tiếng chủ trương thuyết Kiêm ái, nên anh cũng tự nhận thuộc môn phái Mặc Dịch, thương yêu hết mọi người. Chữ Mặc Tử có ý nghĩa là môn đồ Mặc Dịch. Chữ Mạc Tử thì không có ý nghĩa gì. Chữ Hàn Mặc Tử nói lên ý nghĩa một thi sĩ nghèo nàn, nhưng tình thương rộng rãi bao la. Quách Tấn thì kể tỉ mỉ hơn và có phần khác Nguyễn Bá Tín. Quách Tấn cho biết, khi mới bước vào làng thơ, Tử lấy bút danh là Minh Duệ Thị. Sau đổi là Phong Trần. Tử nổi tiếng với bút danh Phong Trần nhờ cuộc xướng họa thơ văn lịch sử với Phan Bội Châu. Khi Quách Tấn quen thân Tử, Quách Tấn chê bút danh Phong Trần không hợp với Tử. Vì thế Tử đổi qua bút danh Lệ Thanh. Bút danh này đã gắn chặt với tập thơ Lệ Thanh Thi Tập của Tử. Nhưng được ít lâu Quách Tấn lại chê. Tử lại đổi qua Hàn Mạc Tử. Quách Tấn lại chê nữa. Khi đó Tử nổi nóng. Quách Tấn liền gợi ý: "Đã có rèm thì thêm bóng trăng vào. Hỏi còn cảnh nào nên thơ bằng?". Nghe vậy, Tử thêm "bóng trăng" là dấu á trên đầu chữ a nên chữ Mạc thành ra Mặc. Từ đó bút danh đổi nghĩa từ kiếp rèm lạnh ra anh chàng bút mực. Bút danh này khiến Tử rất thích và dùng luôn. Lời giải thích trên đây nghe cũng thật có lý nhưng mấy chục năm nay vẫn không thuyết phục được những người theo "trường phái Mạc", cho nên cuộc tranh cãi này chưa biết bao giờ kết thúc nếu không tìm được bút tích của chính nhà thơ để chứng minh ai đúng ai sai. (Thanhnien) Nhân dịp Xuân về, chúng tôi xin đăng lại hai bài thơ xuân nổi tiếng của thi sĩ Hàn Mặc Tử, “Mùa Xuân Chín” và “Xuân Đầu Tiên.”
	Mùa Xuân Chín -(Hàn Mạc Tử) Trong làn nắng ửng: khói mơ tan, Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng. Sột soạt gió trêu tà áo biếc, Trên giàn thiên lý. Bóng xuân sang. Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời, Bao cô thôn nữ hát trên đồi; - Ngày mai trong đám xuân xanh ấy, Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi... Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi, Hổn hển như lời của nước mây... Thầm thì với ai ngồi dưới trúc, Nghe ra ý vị và thơ ngây... Khách xa gặp lúc mùa xuân chín, Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng. - Chị ấy năm nay còn gánh thóc, Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
	Xuân Đầu Tiên (Hàn Mặc Tử) Từ gió xuân đi, gió hạ về Anh thường gửi gắm mối tình quê Bên em mỗi lúc trên đường cái Hóng mát cho lòng được thỏa thuê! Em có ngờ đâu trong những đêm Trăng ngà giãi bóng mặt hồ êm Anh đi thơ thẩn như ngây dại Hứng lấy hương nồng trong áo em Bên khóm thùy dương em thướt tha Bên này bờ liễu anh trông qua Say mơ vướng phải mùa hương ướp Yêu cái môi hường chẳng nói ra Độ ấy xuân về em lớn lên Thấy anh em đã biết làm duyên . . . (có lẽ mất một câu ở đây?) Yêu dấu lòng anh ôm hận riêng

Chế Lan Viên ( 1920-1989 )

Chế Lan Viên tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê ở Nghệ An, học trường Quy Nhơn, có bằng Thành Chung.. Theo Thi Nhân Việt Nam xuất bản năm 1988, trang 219, “Vong linh đau khổ của nòi giống [Chiêm Thành] đã nhập vào Chế Lan Viên, cho nên, dầu không phải người họ Chế, Chế Lan Viên vẫn là một nhà thơ Chiêm Thành. Quyển Điêu Tàn đã đột ngột xuất hiện ra giữa làng thơ Việt Nam như một niềm kinh dị.” Nhân dịp Xuân về, chúng tôi xin đăng lại một bài thơ Xuân tiêu biểu của thi sĩ Chế Lan Viên.

Xuân (Chế Lan Viên) Tôi có chờ đâu có đợi đâu? Đem chi xuân lại gợi thêm sầu? Với tôi tất cả như vô nghĩa, Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau! Ai đâu trở lại mùa thu trước, Nhặt lấy cho tôi những lá vàng? Với của hoa tươi, muôn cánh rã, Về đây đem chắn nẻo xuân sang! Ai biết hồn tôi say mộng ảo, Ý thu góp lại cản tình xuân? Có một ngườI nghèo không biết Tết, Mang lì chiếc áo độ thu tàn! Có đứa trẻ thơ không biết khóc, Vô tình bỗng nổi tiếng cười ran! Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớ! Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.

Hồ Dzếnh (  1916-1991  )

	Hồ Dzếnh tên thật là Hà Triệu Anh (“Hồ Dzếnh” là phiên âm của “Hà Anh” theo giọng Quảng Đông), sinh quán tại huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. Cha là người Quảng Đông sang sinh sống ở Việt Nam từ khoảng 1890, mẹ là người Việt. Hồ Dzếnh ra Hà Nội học trung học, dạy tư, viết thơ, viết báo từ năm 1931. Năm 1953 vào Sài Gòn làm báo, năm 1954 trở về Hà Nội viết báo, làm thơ. Ông mất tại Hà Nội. Tác phẩm tiêu biểu: Các thi phẩm Quê Ngoại (1942), Hoa Xuân Đất Việt (1946), tập truyện ngắn Chân Trời Cũ (1942), và các tiểu thuyết Một Truyện Tình 15 Năm Về Trước (1942), Những Vành Khăn Trắng (1946). Sự pha trộn của hai giòng máu chi phối nhiều sáng tác của tác giả. Tập thơ Quê Ngoại gây được nhiều ấn tượng nhất với những lời thơ êm đềm, nhẹ nhàng, trong sáng, và những cảm xúc đằm thắm chân thành dành riêng cho "quê ngoại" thân thương. Kính mời quý vị cùng chúng tôi thưởng lãm “Hoa Xuân Đất Việt”, “Xuân Đôi Ta”, “Chiều Xuân Trung Kỳ”, “Xuân Ý”, “Xuân Ở Quê Em” và “Mùa Xuân Mới”
	Hoa Xuân Đất Việt (Hồ Dzếnh) Ta biết Ngươi là Hoa Xuân Đất Việt! Tuổi xanh thắm nhưng lòng sôi chính huyết, Tóc bừng bừng nhưng ngút chí non sông, Ngươi thèm say vũ bão, khát xung phong, Mơ chinh chiến vỡ tung lòng tủi cực. Ôi Nam-Việt!  Ôi hờn non nước nhục, Tám mươi năm đau xót, tám mươi năm!... Một giang sơn lầy lụa dấu thương tâm, Cả thế kỷ vằn đen màu bại liệt! Niên thiếu hỡi, hỡi hồn trai đất Việt, Đứng lên đi, vì tổ quốc vinh quang, Máu ngươi bồi lên lớp máu lênh lang, Đời ngươi họa nhịp đời mãnh liệt. Mùa xuân sáng bừng reo trong khí tiết, Ánh lê minh chói lọi nạm sơn hà, Ngươi đứng lên, làn mắt đắm phương xa, Tim rung động, tay lần trang sử đẹp!... Ngươi phải chết, ngươi cần tha thiết chết, Trở về chi, hoa bướm rụng từ lâu. Sau lưng ngươi, rền rĩ vạn mồ đau, Gót đã trở, đây là giờ đoạn tuyệt!... Niên thiếu hỡi, hỡi hồn trai đất Việt, Ta cầu mong một buổi sáng tinh sương, Nến chập chờn, hoa lạnh suốt âm dương, Đem cung kính đặt lên mồ chiến sĩ, Nghe phơi phới khắp năm trời chính khí Tiếng sơn hà vang nhịp khúc quân ca! Vì máu thần, ngươi tưới đã lên hoa, Mùa vinh hạnh kết khung đời rực rỡ! Ta đứng lặng, mỉm cười trong lệ nhỏ, Lòng bâng khuâng thầm vọng bóng ai xa... Mắt rung rinh ánh đẹp của sơn hà!
	Xuân Đôi Ta (Hồ Dzếnh) Em trở về đây, đáp lại lời Anh từng buông gọi giữa xa xôi  Nghìn trùng non nước đìu hiu nhớ Đã vọng hồn anh đến cuối trời Anh đã chờ và cây đã xanh Lừng mùa bay dậy tiếng mây thanh Em về, mắt đẹp ngời như thuở Em chửa theo chồng, vẫn mến anh Anh đợi chờ em suốt bấy lâu Nhủ thầm: xuân thắm chả phai đâu Một khi xuân thắm là mong nhớ Và cả thiên thu: vĩnh viễn sầu! Áo em sáng dệt trời xuân gấm Sông cũ, nguồn xưa rộn rã về... Ngõ hạnh, mấy mùa quên nét thắm Nở bừng, khi thoáng bóng hoa lê  Em đã về đây, em vẫn nguyền Như ngày trăng nước chớm tơ duyên Bao năm xa cách, đi chưa nhạt Màu tóc sông thu, ánh mắt huyền Anh hát mừng em khắp thế gian, Trập trùng mây núi tiếng ngân vang, Thơ yêu khôn ngớt trong thiên hạ, Và cả non sông rợn sóng đàn. Mời em ngồi lại bến sông xanh, Mây cũ muôn năm chiếu dáng lành. Ta viết lòng ta cho hậu thế, Đọc hoài không chán: Em và Anh!
	Chiều Xuân Trung Kỳ (Hố Dzếnh) Chiều xuân sang chuyến đò đông Trai tơ khăn lục, gái hồng thắm môi  Da sông mát dải da trời, Đây mùa xuân bén trên loài cỏ hoa     Hiu hiu... chiều ngả tà tà... Buồn lên xóm vắng, cây nhòa khói xa   Đời em như một lời tranh Và gần như tiếng bên đình trẻ reo  Nghìn thu hội lại một chiều Buồn hơn nhớ, nhẹ hơn điều trông mong Có tơ giăng mối hai lòng Có muôn quan gió luồn trong một người
	Xuân Ý (Hồ Dzếnh) Trời đẹp như trời mới tráng gương Chim ca, tiếng sáng rộn ven đường Có ai bên cửa ngồi hong tóc Cho chảy lan thành một suối hương... Sắc biếc giao nhau, cành bắt cành Nước trong, hồ ngợp thủy tinh xanh Chim bay, cánh trĩu trong xuân ý Em đợi chờ ai, khuất bức mành? Giữa một giờ thiêng, tình rất đẹp Rất buồn và rất... rất thanh thanh Mày ai bán nguyệt, người ai nhỏ? Em ạ!  Yêu nhau, chết cũng đành
	Xuân Ở Quê Em (Hồ Dzếnh) Hai con ngựa trắng Ăn cỏ đồng xanh Hương gió thanh thanh Vang lừng ca ngợi Xuân vừa chớm tuổi Bướm đến quen hoa Em nhỏ hơn ta Tình như áo mới Hôm nay ngày cuối Của đôi chim khuyên Hôm nay mùa duyên Của đôi lòng nhỏ Tôi về lấy vợ Người ở bên sông Mắt đẹp môi hồng Lòng như hoa nở Hai mùa gặp gỡ Chim nhỏ lên cây Tôi chắp hai tay Xin trời thắm mãi...
	Mùa Xuân Mới (Hồ Dzếnh) Non sông đương lúc bừng bừng dậy, Khí vũ hiên ngang dồn mọi lòng... Bút hỡi, thiêng liêng, người hãy cháy, Kiếm thần kia ánh lên từng không. Ta đứng nơi đây nguyện một lời: "Non kia dù lở, bãi kia bồi, Đất thiêng không để dành hai giống, Linh khí trời Nam đúc một nòi." Đây, nửa đời đau thấy dáng xuân, Đất hoa thở mạnh, gió thơm gần, Ta quàng tay nhỏ ghì non nước, Như gã si tình say ái ân! Người hãy cùng ta dạo cảnh xuân, Yêu nhau cho bõ lúc phong trần. Nhịp đi lên mạnh, hồn ta đẹp, Thơ ý rung mùa vang dưới chân.

Xuân Diệu ( 1916-1985 )

Ngô Xuân Diệu sinh quán tại Tuy Phước, tỉnh Bình Định cũ, học ở Hà Nội, tốt nghiệp kỹ sư canh nông năm 1943. Xuân Diệu viết nhiều, có khoảng 450 bài thơ. Một số lớn chưa được xuất bản. Tác phẩm tiêu biểu: Các thi phẩm Thơ Thơ (1938), Gửi Hương Cho Gió (1945), Ngọn Quốc Kỳ (1945); truyện ngắn Phấn Thông Vàng (1939). Xuân Diệu là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ Mới. Ông mang ngọn gió rạo rực, thiết tha, nồng cháy, khao khát yêu thương đến cho thi ca. MờI quý vị cùng chúng tôi thưởng thức bài thơ “Xuân Đầu” của thi sĩ Xuân Diệu.

Xuân Đầu (Xuân Diệu) Trời xanh thế!  Hàng cây thơ biết mấy! Vườn non sao!  Đường cỏ mộng bao nhiêu Khi Phạm Thái gặp Quỳnh Như thuở ấy Khi chàng Kim vừa được thấy nàng Kiều Hỡi nǎm tháng vội đi làm quá khứ! Trời về đây!  Và đem trở về đây Rượu nơi mắt với khi nhìn ướm thử Gấm trong lòng và khi đứng chờ ngây Và nhạc phất dưới chân mừng sánh bước Và tơ giǎng trong lời nhỏ khơi ngòi Tà áo mới cũng say mùi gió nước Rặng mi dài xao động ánh dương vui Thiêng liêng quá, những chiều không dám nói Những tay e, những đầu ngượng cúi mau Chim giữa nắng sao mà kêu đến chói! Ôi vô cùng trong một phút nhìn nhau!